Աշխարհագրություն 12.04.2023

ՀՀ բնակչության տեղաբաշխումը.տարաբնակեցում

Կարող եք օգտվել էլեկտրոնային դասագրքից նույնպես.էջ 5,դաս 29

Բացատրել Հայաստանում բնակչության տեղաբաշխման առանձնահատկությունները

Ինքչան լեռնային է գոտին այնքան քիչ մարդ է ապրում հետևաբար քիչ է նաև խտությունը: Առաջ գոտում գտնվող քաղաքները գտնվում են մինչև 1000մ բարձրության վրա բայց զբաղեցնում է բնակչության 50%-ից շատ տարածքը:

Համեմատել այլ երկրների և տարածաշրջանների հետ

Հայաստան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 104 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Վրաստան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 58 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Ադրբեջան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 120 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Թուրքիա

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 107 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Իրան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 51 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա

Քարտեզի օգնությամբ ցույց տալ առավել խտաբնակ շրջանները,բացատրել պատճառները

Բացատրել գոյւղական և քաղաքային բնակավայրերի տարբերությունը, առանձնացման սկզբունքները,  ուրբանիզացման մակարդակի առանձնահատկությունները

Գյուղական շրջանները սակավաբնակ են, հիմնականում զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ և ունեն հիմնական ենթակառուցվածքներ: Բնակչության ավելի բարձր խտությամբ քաղաքային տարածքները հյուրընկալում են տարբեր տնտեսական գործունեություն և ունեն առաջադեմ ենթակառուցվածքներ: Տարանջատման սկզբունքները ներառում են տարածական, տնտեսական և սոցիալական տարբերություններ, իսկ ուրբանիզացիայի առանձնահատկությունները ներառում են բնակչության աճ, տնտեսական վերափոխում և բարելավված ենթակառուցվածքներ:

Աշխարհագրություն 11.27.2023

Թեմա 8

ՀՀ բնակչության ազգային կազմը և աշխատանքային ռեսուրսները

1. Գրել բնակչության կազմ, աշխատանքային ռեսուրսներ հասկացությունների բացատրությունը

Հայաստանընշ Խորհրդային միության ժամանակ ազգային կազմով ամենամիատարրն էր ԽՍՀՄ հանրապետությունների մեջ։ 1979 թվականին հայերի տեսակարար կշիռը կազմել է 89,7 %,1987  թվականին՝ 93,3 %։ Առավել մեծաքանակ ազգ փոքրամասնություններից էին ադրբեջանցիները (2,6 %), ռուսները (1,5 %), եզդիները (1 %)։ 2011-ի մարդահամարի տվյալներով՝ հայերը կազմել են ՀՀ բնակչության 97,9 % ը, եզդիները՝ 1,3 %-ը, ռուսները՝ 0,4 %-ը, այլ ազգերի ներկայացուցիչները՝ 0,4 %-ը։

ՀՀ բնակչության ազգային կազմով աշխարհի առավել միատարր երկրներից է: Հիմնական ազգը հայերը:

ՀՀ թվաքանակով երկրորդ ազգը եզդիներն են երրորդ տեղում ռուսներն են:

ՀՀ մյուս ազգերից համեմատաբար մեծաքանակ են ասորիները, քրդերը, ուկրաինացիներ, վրացիները և հույները:

1. Բերել օրինակներ  ՀՀ-ում ազգային կազմի առանձնահատկություններից

Բոլոր ազգային փոքրամասնությունները կարող են ունենալ ազգային դպրոց, ազգային մշակույթը և պահպանել ազգային ավանդույթները:

1. Բացատրել աշխատանքային ռեսուրսների և տնտեսապես ակտիվ բնակիչների տարբերությունը
   

Աշխատանքային ռեսուսների քանակը պայմանավորված է բնակչության ընդանուր քանակով և տարիքային կազմով: Այն մեծ է, եթե մեծ է բնակչության ընդանուր թիվը և այդ թվում աշխանունաք տարիքի բնակչության բաժինը: Ներկայումս ՀՀաշխատանքային ռեսուսների քանակը 2,26 մլն է: Դա կազմում է բնակչության ընդհանուր թվի ավելի քան 70% -ը: Այդ ցուցանիշը ավելի բարձր է Երևանում և առավել քաղաքաբնակ Շիրակի, Լռու, և Կոտայքի մարզերում: Որակական ցուցանիշը ուղղակի օրեն կախված է բնակչության կրթական և մշակույթային մակարդակից:

1. Ներկայացնել ՀՀ-ում կրթական մակարդակի որակը

Հայաստանում գործում է 6-16 տարեկան երեխաների պարտադիր կրթությամբ կառուցվածքային կրթական համակարգ։ Բարձրագույն կրթությունը հասանելի է բուհերի միջոցով՝ ծրագրերը միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու ջանքերով: Մարտահրավերները ներառում են սահմանափակ ռեսուրսներ և հնացած ենթակառուցվածքներ, սակայն բարեփոխումներն ընթացքի մեջ են: Ուսուցման հիմնական լեզուն հայերենն է՝ բարձրագույն կրթության մեջ անգլերենի կիրառման աճով: Հայաստանը ներգրավվել է միջազգային համագործակցության մեջ՝ բարելավելու կրթության որակը և հետաքրքրություն է ցուցաբերել տեխնոլոգիան ուսուցման մեջ ինտեգրելու հարցում: Երկիրը պատմականորեն գրագիտության բարձր մակարդակ ունի։ Վերջին տեղեկությունների համար խորհուրդ է տրվում ստուգել վերջին աղբյուրները:

1. Կազմել դիագրամ՝ նշելով Հայաստանի ազգային կազմը

1. Համացանցից գտնել տեղեկություններ, թե հայաստանը կրթական մակարդակով աշխարհում որերոդ տեղում է :
   

Աշխարհագրություն 11.13.2023

1. Թվարկել ՀՀ ջրվեժները և գրել, թե որ գետերի վրա են գտնվում
   • Թռչկանի ջրվեժ – Փամբակ գետի վտակ Չիչկան գետ
   • Լիճքի ջրվեժ – Զվարագետ
   • Ջերմուկի ջրվեժ կամ Ջրահարսի վարսեր – Արփա գետի Ջերմուկ վտակ
   • Շաքիի ջրվեժ – Որոտանի վտակ
2. Թվարկել ՀՀ ջրամբարները, գրել, որ գետերի վրա են գտնվում, ինչ նշանակություն ունեն
   • Ախուրյանի ջրամբար – Ախուրյան գետ, ոռոգում է Արագածոտնի, Արմավիրի և Շիրակի մարզերի հողերը
   • Խնձորուտի ջրամբար – Խնձորուտ գետ, ջրամբարի ջրերը ոռոգում են շատ հողեր
   • Կեչուտի ջրամբար – արհեստական լիճ Արփա գետի հովտում, Արփա-Սևան ջրատարով Արփա գետի ջրերի մի մասը Սևանա լիճ է մղում
   • Ազատի ջրամբար – Ազատ գետ, օգտագորխվում է ոռոգման համար
   • Մարմարիկի ջրամբար – Մարմարիկ գետ, չի շահագործվել
3. Կազմել գետ – մարզ – քաղաք եռյակներ
   • Հրազդան – Արարատ/Կոտայք –
   • Դեբեդ – Լոռի –
   • Ազատ գետ – Արարատ/Կոտայք –
   • Աստղև – Լոռի/Տավուշ –
   • Փամբակ – Լոռի –
4. Իմանալ գետերի երկարությունները
   • Հրազդան – 141 կմ
   • Դեբեդ – 178 կմ
   • Ազատ գետ – 55 կմ
   • Աստղև – 133 կմ
   • Փամբակ – 86 կմ

Աշխարհագրություն 10.30.2023

Թեմա 7
 ՀՀ բնակչությունը
Դասանյութ

Կատարել վերլուծություն վերջին տարիներին ՀՀ-ում միգրացիայի տեմպերի ավելացման վրաբերյալ

Տնտեսական պայմանները միգրացիայի զգալի շարժիչ ուժն են: Գործազրկության բարձր մակարդակը, ցածր աշխատավարձը և սահմանափակ տնտեսական հնարավորությունները կարող են մարդկանց դրդել ավելի լավ հեռանկարներ փնտրել արտերկրում: Եվ հակառակը, տնտեսական աճը և աշխատատեղերի հնարավորությունները կարող են նվազեցնել արտագաղթը և ներգրավել վերադարձող միգրանտներին:

Քաղաքական և սոցիալական գործոններ. Քաղաքական անկայունությունը, կոռուպցիան և սոցիալական խռովությունը կարող են նաև ստիպել մարդկանց հեռանալ իրենց հայրենիքից՝ փնտրելով անվտանգություն և կայունություն: Եվ հակառակը, քաղաքական բարեփոխումները և կայունության բարձրացումը կարող են նվազեցնել արտագաղթի տեմպերը։ Զինված հակամարտությունները, քաղաքացիական անկարգությունները և անվտանգության հետ կապված մտահոգությունները կարող են պատճառ դառնալ, որ մարդիկ լքեն իրենց հայրենիքը, ինչը կհանգեցնի արտագաղթի տեմպերի աճին:Ժողովրդագրական կառուցվածք. Ժողովրդագրական կառուցվածքի փոփոխությունները, օրինակ՝ բնակչության ծերացումը, կարող են ազդել միգրացիայի տեմպերի վրա: Մեծ երիտասարդ բնակչություն ունեցող երկիրը կարող է զգալ արտագաղթի ավելի բարձր տեմպեր, քանի որ երիտասարդներն ավելի լավ հնարավորություններ են փնտրում արտասահմանում: Համաշխարհային իրադարձություններն ու միտումները, ինչպիսիք են COVID-19 համաճարակը, կարող են ազդել միգրացիայի ձևերի վրա: Սահմանային սահմանափակումները և առողջապահական մտահոգությունները վերջին տարիներին ազդել են միջազգային շարժման վրա: Սփյուռքի հայկական համայնքների առկայությունը այլ երկրներում նույնպես կարող է ազդել միգրացիայի ձևերի վրա: Որոշ հայեր կարող են գաղթել՝ միանալու արտերկրում արդեն ապրող ընտանիքի անդամներին:

Աշխարհագրություն 10.16.2023

Թեմա 6

ՀՀ ջրագրությունը անհատական առաջադրանք

1. Թվարկել  ՀՀ ջրվեժները և գրել, թե որ գետերի վրա են գտնվում
   Ջերմուկի ջրվեժ-Ջերմուկ քաղաքում
   Քասախի ջրվեժ-Արագածոտնի մարզի Հովհաննավան գյուղում՝ Քասախ գետի վրա
   Շաքիի ջրվեժ-Սիսիան քաղաքում՝ Շաքի գետի վրա
   Թռչկանի ջրվեժ-Չիչխան գետի վրա՝ Շիրակի և Լոռվա մարզերի սահմանագծում
   Լիճքի ջրվեժ,
   
2. Թվարկել ՀՀ ջրաբարները,գրել, որ գետերի վրա են գտնվում, ինչ նշանակություն ունեն

Ախուրյան՝(երկարությունը` 186 կմ) սկիզբ է առնում Արփի լճից, որի հոսքը վերին հոսանքում կարգավորում է ջրամբարի վերածված Արփի լիճը, իսկ միջին հոսանքում` հայ- թուրքական սահմանին կառուցված Ախուրյանի ջրամբարը (525 մլն մ3 ջրի ծավալով): Այս ջրամբարներում ամբարված ջրերն ամռանն օգտա-գործվում են ոռոգման նպատակով: Ախուրյանի վտակ ներից են Գյումրի գետը, Կարկաչանը, իսկ Թուրքիայի տարածքից` Կարսագետը:

Քասախ՝Մեծամորի ձախակողմյան խոշոր վտակն է, սկիզբ է առնում Արագածի և Փամբակի լանջերից: Նրա վրա կառուցված է Ապարանի ջրամբարը, որի ջրերն օգտագործվում են ոռոգման նպատակով:

Հրազդան՝(երկարությունը` 141 կմ) սկիզբ է առնում Սեւանա լճից: Լճից բաց թողնվող ջրի քանակը կարգավորվում է: Գետի ջրերը օգտագործվում են էներգետիկ նպատակով, կառուցվել է ջրէկների կասկադ: Հրազդանի վրա կառուցված են նաև ջրամբարներ, որոնցից առավել խոշոր են Երևանյանլիճը և Հրազդանի ջրամբարը` Հրազդան քաղաքում:

Արփա՝ (երկարությունը՝ 133 կմ)հոսում է նեղ կիրճով, տեղ-տեղ ընդմիջվում է գոգավորություններով և հատելով ՀՀ պետական սահմանը` Արաքսի մեջ է թափվում Նախիջևանի Հանրապետթյան տարածքում: Արփայի վերին հոսանքում կառուցվել է Կեչուտի ջրամ բարը, որտեղից սկսվում է Որոտան Արփա–Սեւան ջրատար թունե լի Արփա–Սեւան հատվածը:

1. Կազմել գետ- մարզ- քաղաք եռյակներ
   

Ախուրյան-Շիրակի մարզ-քաղաք Ախուրյան
Քասախ-Երևան-Երևան
Վեդի-Վեդի-Արարատի մարզ

1. Քարտեզի վրա նշել ՀՀ գետերը